Udhëheqësit e BE-së do të takohen me homologët e tyre të Ballkanit Perëndimor në kryeqytetin e Shqipërisë, Tiranë të martën (6 dhjetor) për të siguruar rajonin për një të ardhme në bllok mes frikës së rritjes së ndikimit rus dhe kinez, por atyre do t’u duhet të ecin në një vijë të mirë midis mbajtjes së një front i bashkuar për zgjerimin dhe shmangien e pasojave.
Samiti i përbashkët me gjashtë vendet e Ballkanit Perëndimor – Shqipërinë, Bosnje-Hercegovinën, Kosovën, Malin e Zi, Maqedoninë e Veriut dhe Serbinë – është i pari që mbahet jashtë BE-së, me Tiranën që është ndër propozuesit më të zëshëm të anëtarësimit në BE.
E nxitur nga pushtimi i Ukrainës nga Rusia, BE-ja është fokusuar për muaj të tërë në sjelljen e Serbisë, Malit të Zi, Bosnjës, Maqedonisë së Veriut, Kosovës dhe Shqipërisë më afër qëllimit të tyre të deklaruar për t’u bashkuar me bllokun dhe duke u përpjekur të zbusë pasojat e një kostoje të afërt të jetesës. krizës në rajon.
Kjo vjen gjithashtu pasi rëndësia strategjike e fqinjësisë së afërt të BE-së është rritur që kur Rusia pushtoi Ukrainën, me frikën për ndikimin e Moskës në rajon.
Ndërsa perspektiva e një dite bashkimi me bllokun mbetet e pakapshme për disa, blloku ka frikë se mund të fillojë të kërkojë alternativa diku tjetër.
Problemet e zgjerimit
Vitet e fundit, ka pasur pak oreks për zgjerim brenda BE-së dhe disa shtete anëtare kanë kërkuar reforma të BE-së përpara se të pranojnë ndonjë anëtar të ri.
Samiti i mëparshëm në Brdo, Slloveni, u dominua nga mosmarrëveshja nëse deklarata përfundimtare duhet të përmbajë fjalën “zgjerim”, pasi disa vende anëtare të Evropës Perëndimore në atë kohë hezitonin të merrnin zotime për një perspektivë të rritjes së bllokut në të ardhmen.
Në periferi të retorikës triumfuese mbi Ukrainën dhe dhënien e statusit të kandidatit në BE nga Moldavia, udhëheqësit e BE-së në qershor ishin përballur me homologët e tërbuar të Ballkanit Perëndimor, shumë të frustruar për mungesën e përparimit të tyre në rrugën drejt BE-së.
Ndërsa Bosnja nuk arriti të marrë të njëjtën njohje deri më tani, Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut morën dritën jeshile për të filluar bisedimet e pranimit, por janë frenuar për shkak se Bullgaria ende i qëndron çështjeve dypalëshe me Shkupin.
Por në pjesën më të madhe për shkak të luftës, procesi i zgjerimit të BE-së është ringjallur papritur pas gati një dekade stanjacioni.
“Kohët po ndryshojnë, në kuptimin që Evropa gjithashtu mund të ofrojë gjëra dhe jo gjithmonë të kërkojë, dhe nganjëherë ofron punë më mirë se kërkesat”, tha komisioneri i Zgjerimit Olivér Várhelyi për EURACTIV pas prezantimit të raporteve të zgjerimit të këtij viti.
Qëllimi i takimit gjysmë ditor është të sigurojë stabilitet të mëtejshëm për një rajon që doli nga shpërbërja e Jugosllavisë dhe luftërat etnike të viteve 1990, por që ende është i mbërthyer nga tensionet.
Por lëvizjet drejt integrimit më të afërt janë krijuar gjithashtu për t’i mohuar Moskës një portë për të shkaktuar probleme në atë që shihet si një vend i butë në krahun juglindor të BE-së.
Serbia, në veçanti, e cila u bombardua nga NATO dy dekada më parë, ka luftuar prej kohësh për të balancuar lidhjet e ngushta historikisht me Rusinë kundër aspiratave për integrim ekonomik dhe politik me Perëndimin.
Një raport i fundit i Parlamentit Evropian qortoi vendet anëtare për “mospërmbushjen e premtimeve të kahershme të BE”.
“Mungesa e angazhimit dhe besueshmërisë së BE-së gjatë viteve të fundit ka krijuar një vakum, duke hapur kështu hapësirë për Rusinë, Kinën dhe aktorë të tjerë të tretë keqdashës”, tha ai.
“[Takimi në] Tiranë do të rikonfirmojë pa mëdyshje perspektivën e anëtarësimit për të gjithë dhe do të bëjë thirrje për përshpejtimin e bisedimeve të pranimit”, u tha gazetarëve një zyrtar i BE-së në prag të bisedimeve.
“Vetëm fakti që kemi një samit në Tiranë – kush mund ta imagjinonte, vetëm pak vite më parë, që BE-ja do të dilte nga perimetri i saj dhe do të shkonte në një vend jashtë BE-së për të pasur një samit. Nuk është thjesht një manifestim, një ngjarje; është më shumë se kaq. Është një angazhim; është një mesazh”, tha kryeministri shqiptar Edi Rama për EURACTIV përpara takimit.
Kësaj radhe, sipas një draft deklarate të samitit që po shihet në EURACTIV, samiti ka të ngjarë të shmangë rrëmujën mbi çështjet gjuhësore pasi dokumenti është vendosur të përmbajë fjalën “zgjerim”.
Disa rezultate konkrete
Për sa i përket hapave konkretë drejt integrimit, operatorët e telekomunikacionit nga BE do të shpallin një ulje të tarifave të roaming-ut të të dhënave nga tetori 2023, sipas zyrtarëve të BE-së.
Sipas draft-deklaratës së samitit, pala e BE-së do t’u kërkojë të gjitha vendeve të Ballkanit Perëndimor që të përafrohen me politikën e jashtme të BE-së – përfshirë sanksionet – e cila kryesisht i drejtohet Serbisë dhe Bosnjës, e cila ka miratuar masa por nuk po i zbaton ato. Një dënim i Moskës në tekst nuk ka gjasa të ndodhë.
Çështja tjetër thelbësore mbetet ruajtja e paqes mes disa prej kandidatëve të Ballkanit Perëndimor.
Në një përpjekje të orës së njëmbëdhjetë, Beogradi dhe Prishtina arritën një marrëveshje të ndërmjetësuar nga BE në fillim të këtij muaji për t’i dhënë fund një mosmarrëveshjeje të rrezikshme mbi targat e makinave në veri të Kosovës, për të cilën Perëndimi kishte paralajmëruar se mund të shkaktonte dhunë etnike.
Megjithatë, lufta e tyre e fjalëve ishte ndezur sërish pak përpara samitit.
“Ne presim përparim konkret nga të dyja palët me synimin për të përfunduar një marrëveshje gjithëpërfshirëse ligjërisht të detyrueshme për normalizimin e marrëdhënieve të tyre”, thuhet në draft komunikatën.
Disa nga çështjet më të ndërlikuara janë vendosur të trajtohen më vonë në dhjetor, kur liderët e BE-së takohen për samitin e tyre të rregullt të BE27 në Bruksel.
Ministrat e Evropës javën e ardhshme pritet të bien dakord për t’i dhënë Bosnjës statusin e kandidatit për në BE këtë vit, që do të vuloset nga udhëheqësit e BE-së, sipas diplomatëve të BE-së, por kjo mund të vijë me kushte sipas një marrëveshjeje të ngjashme si për Ukrainën dhe Moldavinë.
Migrimi duket i madh
Në të njëjtën kohë, BE-ja ka punuar shumë për të mbyllur ato që ajo i sheh si boshllëqe në regjimet e vizave të disa vendeve të Ballkanit që kanë ndihmuar në rritjen e numrit të emigrantëve që kalojnë në bllok këtë vit.
“Ne kemi punuar (…) jashtëzakonisht shumë me vende si Shqipëria, Mali i Zi, Maqedonia e Veriut dhe Serbia për t’i inkurajuar ata që të harmonizojnë politikën e tyre të vizave, veçanërisht duke u siguruar që ata të mos ofrojnë viza për vendet që nuk janë pa viza. udhëtoni në Bashkimin Evropian”, tha një zyrtar i BE-së
Gjatë ditëve të fundit, të katër vendet kishin dërguar sinjale pozitive, “të cilat mendoj se duhet të ndihmojnë në lehtësimin e presionit në rrugën e migracionit”, shtoi ai.
Numri i kalimeve të parregullta kufitare në BE u rrit më shumë se 70% midis janarit dhe tetorit, sipas llogaritjeve paraprake të publikuara nga agjencia kufitare e BE-së Frontex në nëntor.
Agjencia tha se rruga e Ballkanit Perëndimor mbeti më aktive, me gati tre herë më shumë kalime të zbuluara në tetor sesa një vit më parë.
Kjo ishte kryesisht për shkak të njerëzve që abuzonin me aksesin pa viza të rajonit dhe pesë përpjekjeve të përsëritura për të kaluar në BE nga emigrantët, kryesisht nga Burundi, Afganistani dhe Iraku, tashmë të pranishëm në Ballkanin Perëndimor, deklaroi Frontex.
Në prag të një samiti kyç BE-Ballkani Perëndimor, Komisioni Evropian të hënën (5 dhjetor) prezantoi një “plan veprimi” për të trajtuar rritjen e migrantëve që hyjnë në BE përmes rajonit.
Udhëheqësit do të diskutojnë gjithashtu mënyrat për të frenuar ikjen e trurit të njerëzve të rinj, të mirëarsimuar, të cilët janë larguar me shumicë nga Ballkani Perëndimor në kërkim të mundësive më të mira të punës në Evropën Perëndimore.
Por liderët e BE-së do t’i shtyjnë gjithashtu homologët e tyre ballkanas që të jenë më të fuqishëm në zbatimin e standardeve të BE-së si sundimi i ligjit, barazia gjinore, mbrojtja e minoriteteve dhe lufta kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar, ndërkohë që do të përputhen me politikat e BE-së si sanksionet ndaj Rusia.
Përgatiti: Gazeta Shqiptare
